Wylęgarnia naturalna
Wylęgarnia jest to pomieszczenie na gniazda lub skrzynki wylęgowe, w których kwoki lub indyki albo bażancice wysiadują jaja bażancie.
Wielkość wylęgarni musi być dostosowana do ilości zaplanowanych gniazd lub skrzynek wylęgowych z uwzględnieniem przestrzeni na przejście dla obsługi oraz powierzchni na kąpiele piaskowe dla nasiadki i zadawanie jej karmy i wody.
Nasiadki wysiadują jaja w gniazdach zrobionych wprost na ziemi lub też w skrzynkach wylęgowych.
Skrzynki wylęgowe robi się różnej wielkości. Skrzynki dla indyczek powinny mieć 60 cm wysokości i wymiary podstawy 80 X 80 cm. Skrzynki dla kwok powinny mieć 40 cm wysokości. Dla zaoszczędzenia ścianek niektórzy autorzy radzą łączenie skrzynek po 2-5 razem.
Skrzynki wylęgowe, w których trzyma się indyczki, kwoki lub bażancice z podciętymi skrzydłami, nie mają drucianej pokrywy; jedynie skrzynki z bażancicami o nie podciętych skrzydłach powinny mieć wieko z cienkiej siatki.
Skrzynki nie posiadają den. Stawia się je na suchej ziemi, najlepiej na piasku. W niektórych hodowlach wkopuje się do skrzynek ramki na gniazda. Ramki takie powinny być wyścielone wilgotną darnią i wkopane w ten sposób, aby grzbiet nasiadki był równo z poziomem otaczającego piasku. W większości naszych hodowli gniazda robiono bezpośrednio na ziemi, najczęściej w suchym piasku, jedynie lekko wysłane przez nasiadkę odrobiną piór.
Jeśli zaś wysiadywanie ma się odbywać w skrzynce, to należy całe dno skrzynki wyłożyć darniną, tak aby jaja bezpośrednio na niej leżały. Chodzi tu o zachowanie wilgotności skorup jaj, gdyż zbytnio wysuszone twardnieją, co w dużej mierze może utrudnić wykluwanie się piskląt. Co tydzień darninę w gnieździe spryskuje się letnią wodą o temperaturze o 5° wyższej niż temperatura otoczenia. Przy pogodzie wilgotnej i dżdżystej można spryskiwać darninę co 10 dni. Czynność tę należy wykonywać w czasie pojenia i karmienia nasiadki, przed samym jej powrotem na gniazdo. Dostęp świeżego powietrza i wzorowa czystość w samym gnieździe i w jego otoczeniu mają duży wpływ na pomyślność wylęgów.
Wylęgarnia na 1000 jaj bażancich powinna mieć 28 m2 powierzchni. W wylęgarni takiej mieszczą się 34 skrzynki wylęgowe, gdzie nasiadkami są indyczki, lub 55 skrzynek wylęgowych, gdzie nasiadkami są kury.
Indyczkę nasadza się na 25-35 jaj, kury zaś przeciętnie na 18 jaj.
W pomieszczeniu wylęgarni poza miejscem przeznaczonym na gniazda musi być przewidziany korytarz oraz miejsce na karmę, słomę itd.
W celu. zapewnienia jak najlepszej wentylacji wylęgarnia nie powinna mieć pułapu, tylko bezpośrednio dach. Dach powinien być spadzisty i pokryty dobrym materiałem izolacyjnym, jak gonty lub dachówka. W naszych warunkach przy oszczędnym budowaniu i lekkich konstrukcjach dobry dach stanowi strzecha np. z trzciny. W wylęgarni daje się niewielkie okna zaopatrzone od wewnątrz siatkami drucianymi, aby utrudnić ewentualne kradzieże i nie dopuścić do rozbijania szyb przez kwoki, które niekiedy rzucają się do światła.
Wylęgarnia może być zbudowana z drewna lub pruskiego muru. Ściany należy otynkować od wewnątrz i pomalować ciemną farbą, aby osiągnąć pożądany mrok podczas wysiadywania. Podłoga może być wycementowana, aby nie dopuścić łasic, szczurów i myszy.
W wylęgarni powinien panować jak największy spokój, dlatego też powinna się ona znajdować z dala od miejsc uczęszczanych przez ludzi, najlepiej w obrębie bażantarni.
Od korytarza oddzielała przedziały siatka druciana grubości 0,8 mm, o oczkach wielkości 2,5 X 2,5 cm. Do każdego przedziału prowadziły z korytarza drzwiczki szerokości 50 crn i wysokości 1 m. Drzwiczki umożliwiały bażantarnikowi wykonywanie z wgłębionego korytarza wszelkich zabiegów związanych z wylęgiem wewnątrz przedziału.
W rogu każdego przedziału znajdowało się od strony korytarza miejsce na gniazdo oddzielone od pozostałej części przedziału deseczką wysokości 8 cm, która tworzyła ze ścianami trójkąt.
Każdemu przedziałowi odpowiadała przylegająca do zewnętrznej ścianki wylęgarni wolierka z siatki o wymiarach 1,5x2 m i wysokości 1 m, połączona otworem z przedziałem wylęgarni, wykorzystywana jako wychowalnia.
Budynek taki może być wykonany z drewna, z odpadków tartacznych. Dach powinien być pokryty papą lub strzechą. W szczytowych ścianach robi się małe okienka, które w czasie wysiadywania powinny być zasłonięte. Jedną z zalet tego budynku jest jego taniość i łatwość wykonania.
Zaleca się używanie zamiast skrzynek wylęgowych budek wylęgowych umieszczonych bezpośrednio na terenie bażantarni. Budki wylęgowe przez niego proponowane mają wymiary 0,8-1,9X0,4 m, są bez podłogi, pokryte pochyłym, zdejmowanym daszkiem i podzielone na 2-5 przedziałów (35X37 cm) na gniazda. Wysokość tylnej ściany ma 35 cm, przedniej 50 cm. W przedniej ścianie są otwory średnicy 2 cm dla zapewnienia dopływu świeżego powietrza. Całe budki dla dezynfekcji pociąga się mlekiem wapiennym z dodatkiem kreoliny i ustawia na ziemi na 10 cm warstwie czystego piasku.